NAMAZIN KARAKTER GELİŞİMİ ÜZERİNE ETKİSİ*
Namazın karakter gelişimi üzerinde somut bir etkisi olması için bireyin namazı ikame etmesi kadar, ikame edilen namazı muhafaza etmesi de önemlidir. Bu bağlamda namazı ikame etmek, namazdaki şekil-anlam ilişkisini anlamayı sağlar.
Namaz ile Dünyevi Kaygılardan Nasıl Uzaklaşılır?
Namaz kılan bireylerin, namaza devam etmelerinin yanında “namazlarını korumaları” (Mü’minûn, 23/9; Me’âric, 70/34.) namaz ibadetinin karakter üzerinde olumlu etkisinin görülmesinde çok önemlidir. “Bu yönüyle namazı korumanın diğer önemli bir anlamı, namazları tüm dünyevi kaygılardan uzak tutma duyarlılığıdır.” (Muhammed Esed, Kur’ân Mesajı, Meal-Tefsir, çev. Cahit Koytak, Ahmet Ertürk, İşaret Yayınları, İstanbul, 1997, s. 689.) Nitekim Kur’an-ı Kerim’de “Namaz ibadetinin, insanı çirkin fiillerden ve akla, sağduyuya aykırı olan her türlü şeyden alıkoyduğu” (Ankebût, 29/45) ifade edilmiştir.
Namazın Zaman Ve Çalışma Disiplinini Geliştirmesi
“Başta namaz gibi belirli zamanlarda yapılan ibadetler, hayat ve disiplin programı olarak vakti ve hayatı düzenler. Bütün ibadetler, insanda içsel gelişim ve olgunlukla birlikte büyük bir disiplin sağlar ve iradeyi güçlendirir.” (Mehmet Bayraktar, İslam İbadet Fenomenolojisi, Doğuş Matbaacılık, Ankara, 1987, s. 22-23.)
Namazın hayatımızı düzene koymasının bir nedeni de günün belli vakitlerinde farz olmasıdır. “Şüphesiz ki namaz, inananlar üzerine vakitli olarak farz kılınmıştır.” (Nisâ, 4/103.) ayeti de namaz ibadetinin, namaz kılan bireylerin hayatını belirli bir zaman ve çalışma disiplini içerisinde bir düzene koyduğunu kanıtlar.
Namazın Tövbe Gücünü Geliştirmesi
Ruhsal dönüşüm, namazda bağışlanma dileyen ve hatalarını sorgulamayı öğrenerek hesap gününde hesaba çekilmeden önce kendi nefsini hesaba çekebilen ve kendini olumlu bir ahlaka yönlendirerek yenileyebilen bir insan için, günde beş kez mümkün olur.
İnsanın ifade edilen bu ruhsal dönüşümü, tövbe bilinci sağlar. Bu da olumsuz davranışın olumlu ahlaki davranışa yönelişini ve yenilenme bilincini artırır. Namaz ibadetindeki tövbe bilincinin önemi, içerisinde umut duygusu ile yenilenme bilincini de içermesinden kaynaklanır.
Namazın Sabır Gücünü Geliştirmesi
İnananlara, “namaz ve sabırla Allah’tan yardım dilemeleri” (Bakara, 2/45.) emredilmektedir. Çünkü namaz ibadeti, sabır özelliğini kuvvetlendirme yoluyla davranış, duygu ve düşünceleri kontrol etmeyi sağlar. Böylece namaz; kötü duygu, düşünce ve davranışların olumsuz etkilerinin hapsolup dışa yansımasına engel olur.
Namazın Diğerkâmlık Gücünü Geliştirmesi
“Vay o namaz kılanların hâline ki, insanlara yapılacak en ufak bir iyiliği men ediyorlar.” (Mâ’ûn, 107/5-7.) ayeti insanlara karşı sorumlu olduğumuzu hatırlatmakla kalmayıp aynı zamanda maddi manevi her açıdan yardımlaşma, dayanışma ve paylaşım duygularını harekete geçirmektedir. Böylece namaz ibadeti ile Allah’a karşı sorumluluğunu hatırlayan insanın, hemen sonrasında insanlara iyilik etme, onlarla dayanışma, sevgi, yardımlaşma ve paylaşma içerisinde olması emredilerek onlara karşı olan sorumlulukları da hatırlatılmaktadır.
Namazın Şükür Ve Vefa Gücünü Geliştirmesi
Namaz esnasında insan, nimet sahibini övgü, minnet, saygı ve teşekkür ifadeleriyle anmaktadır. O’nun, nimetin ve hesap gününün sahibi olduğunu tasdik etmektedir. Namaz ibadeti yerine getirilirken rükû esnasında Allah’ın, kendisine şükredenleri işiterek kendisini övenleri övgü ve şükranla anacağını tasdik ederler ve bu inancın gereği “Rabbimiz minnet, övgü, şükran, sana aittir.” diyerek Allah’a minnet ve övgülerini tekrar sunarlar.
Namaz kılan bireyler, namazın başında kıyam duruşunda, Allah’ı övgü, teşekkür ve vefa duyguları içerisinde anarak O’nu insana ve yaratılmışlara ait bütün eksik sıfatlardan tenzih ederler.
* Doç. Dr. Esma Sayın, Balıkesir Üniversitesi. Lambert Academic Publishing yayınevinden « Prayer Therapy », « Sufism Therapy » ve « The Most Magnificent Prayers for Spiritual Healing » kitaplarının yazarı.
